ईस्ट इंडिया कंपनीबद्दल कोणाला माहिती नाही. एकेकाळी ही जगातील सर्वात शक्तिशाली कंपनी मानली जात असे, ज्याने बर्‍याच काळापासून भारतासह जगाच्या मोठ्या भागावर राज्य केले. या कंपनीकडे कोट्यवधी लोकांची सेना होती हे आपणास फारसे ठाऊक नाही. एवढेच नव्हे तर त्याची स्वतःची गुप्तचर यंत्रणा देखील होती. या कंपनीची स्थापना सुमारे 419 वर्षांपूर्वी इ.स 1600 मध्ये झाली.
जरी त्यावेळी ब्रिटनची क्वीन एलिझाबेथ प्रथम यांनी ईस्ट इंडिया कंपनीला आशियात व्यवसाय करण्याची मोकळीक दिली होती पण नंतर असे झाले की ही कंपनी कंपनी बनण्याऐवजी स्वतःच सरकार बनली. तथापि, कंपनी तरीदेखील राजघराण्याच्या इशाऱ्यावर काम करत होती.
एक काळ असा होता की आशिया खंडातील बहुतेक सर्व देश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या ताब्यात होते आणि या कंपनीने केवळ आशियाच नव्हे तर युरोपमध्येही आपले वर्चस्व गाजवले. असे म्हणतात की या कंपनीचे भारतात अडीच दशलक्षाहून अधिक लोकांची फौज होती, ज्याच्या बळावर तिने अनेक वर्षे भारतावर राज्य केले.
आज लोकांना पैश्याशिवाय कोणत्याही कंपनीत काम करायला आवडत नसले तरी ईस्ट इंडिया कंपनीत लोकांना पगाराशिवाय आपली कारकीर्द सुरू करावी लागली आणि तेही पाच वर्षे. मात्र पुढे १७७८ मध्ये ही वेळ कमी करून तीन वर्षे करण्यात आली. जेव्हा लोक काम करताना इतका वेळ घ्यायचा, तेव्हा कंपनीने त्यांना दहा पौंड वेतन द्यायला सुरवात केली. त्यावेळी हे खूप पैसे होते.
बीबीसीच्या वृत्तानुसार, ईस्ट इंडिया कंपनीत काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना अनेक प्रकारच्या सुविधा देत होती. जसे कि, त्यांना न्याहारी किंवा जेवण दिले जात होते. याव्यतिरिक्त, इंग्लंडच्या बाहेर कंपनीच्या कार्यालयात काम करणाऱ्या कर्मचार्‍यांनाही राहण्याची परवानगी होती. तथापि, नंतर खर्च कमी केला गेला आणि नाश्ता किंवा जेवणाची सोय १८३४ मध्ये बंद केली गेली.
१८५७ मध्ये भारतातील पहिल्या भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यानंतर ज्याला भारतीय विद्रोह देखील म्हटले जाते, त्यानंतर ईस्ट इंडिया कंपनीला उतरती कळा लागली. कंपनीची खूपच वाईट अवस्था सुरू झाली. खूप मेहनतीने हि कंपनी चालवण्याचा प्रयत्न केला गेला परंतु, १८७४ मध्ये ब्रिटीश सरकारने ही कंपनी कायमची पूर्णपणे बंद केली.
