दि.२९(पीसीबी)-२९ सप्टेंबर रोजी लेह अपेक्स बॉडीच्या मागण्यांसाठी सुरू असलेल्या उपोषणामध्ये सहभागी होण्यासाठी ४६ वर्षीय त्सेवांग थर्चिन घराच्या बाहेर पडला. मात्र दुपारी सुरक्षादला ने त्याला गोळ्या झाडून ठार केले.लेहमधील तरुण रस्त्यावर उतरले. या निदर्शने दरम्यान हिंसाचार आणि पोलिसांशी तणावपूर्ण संघर्ष झाला. त्याच दिवशी चार जण, ज्यात त्सेवांग थर्चिन यांचा समावेश होता, मृत्यूमुखी पडले; तर अंदाजे ७० जण जखमी झाले.थर्चिनशी संपर्क न झाल्याने कुटुंबामध्ये भीती पसरली आणि लेह शहरातील शांतता खून-खराबीने भरली. काही तासांतच त्यांना थर्चिनच्या मृत्यूची माहिती मिळाली.त्सेवांग थर्चिन हा एकमेव माजी सैनिक नव्हता, जो या निदर्शनेत सहभागी झाला होता. अनेक माजी सैनिकही या आंदोलनात सहभागी झाले होते आणि २४ सप्टेंबरच्या हिंसाचारात पोलिसांनी त्यांना ताब्यात घेतले.
“पोलीस माणूस मारल्यानंतर न्याय मिळतो का?” १७ वर्षीय मेफम खासडुपच्या अश्रूंनी भरलेल्या आवाजाने वातावरण जाड अंतःकरनाने भारावून गेले होते जिथे त्यांच्या वडील पांढऱ्या कापडात गुंडाळलेले शरीर ठेवले होते. वडिलांच्या मृत्यूनं खासडुपसह कुटुंबाला मोठा धक्का बसला असून, घरातील महिलांचे रडणे सगळ्या वेदनेचा आवाज वाढवत होते.“माझा भाऊ देशसेवा करणारा होता — माझ्या वडिलांप्रमाणे. त्याने १९९६ मध्ये सैन्यात प्रवेश केला आणि २०१७ मध्ये लडाख स्कॉउट्समध्ये हवालदार झाला. तो कारगिल युद्धाचा दिग्गज होता. १९९९ मध्ये त्याच्यावर हिमनग कोसळला होता, पण तो पुन्हा लढायला गेला,” असे भावूकपणे कोन्चोक इशले, मृतकाचा लहान भाऊ आणि सरकारी अधिकारी म्हणाले.
२४ सप्टेंबर रोजी तरुणांची वय १८ ते २४ दरम्यान होती, मात्र त्यामध्ये अनेक माजी सैनिकही होते. त्सेवांग थर्चिनसह जिगमेट दोरजे (२५), स्तांझिन नामग्याल (२३), आणि रिनचेन दादुल (२०) यांचा या हिंसाचारात मृत्यू झाला.सामान्य उपोषणाच्या तुलनेत या दिवशी सुमारे ५,००० लोक रस्त्यावर उतरले, अशी पोलिसांची माहिती आहे. निदर्शकांनी लेह येथील लडाख ऑटोनॉमस हिल डेव्हलपमेंट कौन्सिल आणि स्थानिक भाजप कार्यालयावर हल्ला केला आणि पोलिसांच्या अनेक वाहनांना आग दिली.
चीता चौकपासून नवान्ग दोरजे स्तोबडान मैदानापर्यंत आंदोलन करणाऱ्या सोनम वांगचूक आणि इतरांच्या उपोषणाला बाधा पोहोचवली गेली. वांगचूक यांना राष्ट्रीय सुरक्षा कायद्यान्वये अटक करण्यात आली आहे.त्सेवांग थर्चिन हे कर्गिल युद्धातील दिग्गज होते आणि लेहच्या आंदोलनात सहभाग घेत होते.लडाखमध्ये अनेक कुटुंबांमध्ये किमान एक सदस्य सैन्यात असतो आणि या कुटुंबांमध्ये अनेक पिढ्यांनी सेवा बजावली आहे. त्सेवांग थर्चिन यांच्या कुटुंबातही हीच परंपरा होती. त्यांच्या वडिलांनी लडाख स्कॉउट्समध्ये ३२ वर्षे सेवा बजावली होती.“आपल्या देशसेवेचा हा पारितोषक आहे का? माझ्या मुलाने देशासाठी दोन वेळा सेवा केली. त्याने कारगिलमध्ये लढाई लढली, हिमनगावर झुंज दिली, पण यावेळी लोकांनी त्याला गोळ्या झाडून ठार केले,” असे त्यांचे वडील म्हणाले.
“तो २२ वर्षे सेवा बजावत होता, नंतर निवृत्ती नंतर दुकान चालवत होता. कारगिलमध्ये ड्रास येथेही तो होता. त्याने युद्धात झेंडा उंचावला. त्याने अनेक उंच पर्वतीय सीमांत सेवा बजावली,” असे त्यांचे वडील म्हणाले.स्कुर्बुचन गावाचा थर्चिन लेह शहरापासून सुमारे २३० किमी दूर आहे, आणि त्यांनी काही वर्षांपूर्वी आपल्या कुटुंबासोबत परत या गावात राहायला सुरुवात केली.“आमच्या गावात २५० कुटुंबे आहेत, ज्यामध्ये १५० माजी सैनिक आहेत. काही कुटुंबांमध्ये तीनही लोक सैन्यात आहेत. ते देशाचे रक्षण करतात. माझा मुलगा लढला पण पोलिसांनी ठार केला, हे आमच्यासाठी सर्वात वाईट गोष्ट आहे,” असे त्यांच्या वडिलांनी सांगितले.
